غذاهای محلی ارمنستان

خوب است بدانید که قدمت غذاهای ارمنی به ۲ هزار سال پیش باز می گردد و به وضوح می توان ریشه فرهنگ غذایی کنونی ارمنستان را در تاریخش جستجو کرد. به طور مثال استفاده از گوشتِ فراوان در غذاهای مختلف ارمنی دیده می شود که بی ارتباط با سنت مردمان باستان این دیار در پرورش دام های محلی نیست. به زودی دامپروری مردم محلی ارمنستان، منابع زیادی از گوشت سفید و قرمز را در اختیار همه قرار داد و پای غذاهای گوشتی به سفره ی ارمنی ها باز شد. همچنین آغاز زودهنگام کشت و کار در دره های حاصلخیز ارمنستان باعث شد تا امروزه استفاده از غلات و حبوبات مختلف مانند جو، گندم، برنج، لوبیا، عدس، ارزن و ... بسیار در غذاهای محلی این کشور به چشم بخورد و به جزء مهمی از غذاهای ارمنی بدل شوند. به طور دقیق تر اگر بخواهیم به اجزاء اصلی غذاهای ارمنی نگاهی بیاندازیم، خواهیم دید گوشت قرمز، ماهی و سبزیجات کاربرد بسیاری دارند و در اغلب اوقات با گوشت بره، بادمجان و نان لواش در غذاها برخورد می کنیم. همچنین ارمنی ها بیش تر از برنج و ذرت، از بلغور گندم استفاده می کنند.

غذای ارمنی که انگشت هایتان را هم با آنها میخورید!

1- نان ها: نان لواش ارمنی با پنیر، نان ملی ارمنی است که از آرد گندم و پنیر محلی خوش طعم تهیه می شود. علاوه بر لواش، نان های محلی دیگر نیز دارند به نام ماتناکاش، ژینگیالو و چرک.

2-غذاهای گوشتی: کوفته گوشت گاو،خوراک گوشت با سس انار، دلمه یودالی، کاشلاما، باسترما،بیورک،سوجوخ و...

3-غذاهای دریایی: ماهی ایشخان و ماهی کوغاک که بومی دریاچه سوان هستند از غذاهای محبوب و پرطرفدار در ارمنستان به شمار می آیند که بیشتر بصورت کبابی(کباب ماهی) طبخ می شوند و ادویه جات مخصوصی به آن افزوده می شود و در برخی موارد هم داخل شکم ماهی با این ادویه جات پر می شود.

4-غذاهای آبکی: آش گوشت گوسفند، آبگوشت بلغور، آبگوشت ترخون، آبگوشت برنج، آبگوشت سیب و گوجه با گوشت گوسفند، آرگاتاک، آش بلغور، بوزباش، بریندزآپور(آش برنج)، دزاوارآپو(آش بلغور)، کاتن آپور(سوپ شیربرنج)، کاتنو، کرچیک(سوپ کلم)، سوپ قارچ، سوپ عدس و...

5-غذاهای گیاهی: مشوش، بورانی،کلکیوش و... مشوش:از عدس،کدو،لوبیا و چغندر تهیه میشود. بورانی: از گوشت، سبزیجات،غلات، حبوبات و ماست تهیه می شود. کلکیوش: از لواش خشک، عدس آب پز شده و کشک داغ با پیاز سرخ شده و گیاهان خوراکی مانند نعنا،کاکوتی،نعنای فلفلی تهیه شده است.

6-شیرینی: گاتا، هاریسا، باقلوای گوریس، آلانی، باستق و...

خش یا کله پاچه | Khash

شاید گمان کنید تنها جایی که می توان «کله پاچه »خورد و خود را به ضیافتی اعیانی دعوت کرد، کله پاچی ای های قدیمی و ایران باشند. اما تعجب نکنید!

اسم عنوان را درست خوانده اید باید بدانید که کله پاچه منحصر به ایران و ایرانی نمی شود و در بسیاری از دیگر کشورها مانند ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، آلبانی، بلغارستان و ...نیز وجود دارد و در هر کشور با نام مخصوص خودش شناخته می شود. در ارمنستان نیز کله پاچه را برای صبحانه روزهای زمستان در نظر می گیرند و آن را با سیر خرد شده و نان لواش میل می کنند. 

خورواتس | Khorovats

یکی از محبوب ترین غذاهای ارمنی پیش روی شماست: خورواتس! خورواتس را می توانید در همه جا، از رستوران ها گرفته تا مهمانی های خانگی پیدا کنید. اگر به عکس ها دقت کنید، می بینید که غذای  خاصی نیست و همان شیشلیک ماست. برای طبخ خورواتس تکه های گوشت و دنده بره یا گاو را به سیخ می کشند و بر روی آتش کباب می کنند. البته باید بدانید که امروزه پخت خورواتس با گوشت خوک نیز در ارمنستان رایج شده است.

ماهی کبابی | Ishkhan

اگر در سفرتان به ارمنستان به دریاچه سوان هم می روید، صرف ماهی کبابی در کنار دریاچه را از دست ندهید. یکی از لذیذترین غذاهای ممکن، ماهی های قزل آلای این دریاچه هستند که به صورت تازه و کبابی در اختیار مسافران قرار می گیرند. همچنین باید بدانید که قزل آلای بومی این دریاچه را با نام ایشخان می شناسند و بنابراین ماهی کبابی های خوشمزه ایشخان را تنها در همین منطقه خواهید دید.

قاپاما | Ghapama

قاپاما یکی از غذاهای اصلی ارمنستان است که اغلب در زمان کریسمس طبخ می شود. این غذا به دلمه های ما شباهت دارد و اگر بخواهیم نامی ایرانی برایش انتخاب کنیم، دلمه کدو تنبل گزینه مناسبی خواهد بود. برای پخت قاپاما داخل کدو تنبل را خالی کرده و با موادی همچون برنج پخته شده و ترکیبی از میوه های خشک مانند بادام، خرما، سیب، آلو، زغال اخته، زردآلو، آلو بخارا و کشمش پر می شود. البته این همه ماجرا نیست، اغلب مرسوم است که در آخر بر روی مواد عسل می ریزند و تمام مواد داخل کدو تنبل را با دارچین و شکر مخلوط می کنند. سپس کدو تنبل را داخل قابلمه و به همراه آب بر روی شعله ملایم می گذارند تا پخته شود و پس از چند ساعتی قاپاما آماده سرو خواهد بود.

هاریسا | Harissa

این غذا نوعی فرنی گندم به همراه گوشت مرغ است. یکی از خاص ترین، مهم ترین و البته دوست داشتنی ترین غذاهای ارمنستان، هاریساست که به مناسبت های مختلف تهیه می شود. برای آماده سازی هاریسا، گندم و گوشت پرچرب (مرغ یا بره) را در آب و در زمانی طولانی بر روی شعله ملایم گاز می پزند. یکی از مهم ترین بخش های پخت هاریسا همین مدت طولانی طبخ آن است که باعث می شود غذا به خوبی جا بیفتد.

دلمه | Dolma

باید بدانید دلمه، این غذای لذیذ و خاص محدود به جغرافیای کشورمان نمی شود و پختش در کشورهای بسیار دیگری در سرزمین های قفقاز، آسیای میانه و حتی شرق آسیا رایج می باشد. طبخ دلمه در ارمنستان نیز محبوبیت زیادی دارد و می توان گفت یکی از غذاهایی است که پختش را هر دختر ارمنی باید پیش از ازدواج فرا بگیرد! در نحوه پخت سنتی دلمه ارمنی، از گوشت خوک و گاه گوشت بره استفاده می شده و در ادامه آن را با موادی چون سبزیجات معطر (ریحان، مرزنگوش و ...) و برنج ترکیب می کردند. در نهایت نیز مواد را با برگ های درخت انگور پوشانده در قابلمه با آب کم می پزند. البته دلمه در ارمنستان هم تنها به برگ های درخت مو محدود نمی شود و طبخ انواع متفاوتی چون دلمه گوجه فرنگی، بادمجان و فلفل دلمه نیز رایج می باشد.

فاصولیا | Fasulya

یکی از خوشمزه ترین خورشت های ارمنی، فاسولیا می باشد. برای طبخ این غذای لذیذ کافیست تا بخش همیشگی غذاهای ارمنی، یعنی گوشت را آماده کرده و در کنار لوبیا سبز و گوجه فرنگی در یک قابلمه بپزید. کافیست چند ساعتی را صبر کنید تا خورشت خوشمزه فاسولیا آماده شود. خوب است بدانید که ارمنی ها فاسولیا را به همراه برنج و یا دیگر غلات مانند بلغور سرو می کنند.

کوفته | Kyufta

باز هم یک غذای نام آشنا و ایرانی دیگر! کوفته هم از غذاهای معروف است که انواع و اقسام بسیاری دارد و از شرق دنیا و کشور هند بگیرید تا اروپا و کشور فرانسه، نمونه های متفاوتی از آن دیده می شود. کوفته هایی با قیافه و البته طعم هایی متفاوت که مختص به جغرافیای خو می شوند. کوفته های ارمنی نیز نحوه طبخ مخصوص به خود را دارند. برای پخت کوفته ابتدا نوارهای گوشت را با وزنه های آشپزی کوبیده و صاف کرده و سپس آن ها را با مواد دیگری چون آرد، تخم مرغ، آب یا شیر، پیاز تفت داده و ادویه مخلوط می کنند. در نهیات گلوله های گوشت و مواد را درون آب گذاشته و می گذارند تا به همراه هم بپزند.

پلو| Pilaf

در فرهنگ غذایی ارمنی ها هم مانند ما ایرانی ها، لیستی از انواع غذاهای پلویی به چشم می خورند. با این تفاوت که پلوهای ارمنی تنها به پخت با برنج محدود نمی شود و می تواند از بلغور و یا گندم تهیه شود. البته نحوه طبخ پلو در برخی از مناطق ارمنستان، کاملا متفاوت است و در واقع با استفاده از رشته فرنگی تهیه می شود. در کنار برنج، بلغور، گندم و یا رشته فرنگی از مواد اولیه دیگری چون گوشت بره یا گوساله، سبزیجات معطر و میوه های خشک استفاده می کنند.

تیسژیک | Tisvzhik

ارمنی ها برای پخت تیسژیک ابتدا قلب، کبد، شش و چربی گوساله را آماده نموده و سپس در اندازه و ابعادی برابر برش می دهند. تکه های گوشت را در ماهی تابه سرخ می کنند و زمانی که نیم پز شد، ترکیبات دیگری چون پیاز، رب گوجه فرنگی، نمک و فلفل را به همراه آب آن می افزایند و می گذارند تا بپزد. در نهایت و به هنگام سرو، تیسژیک را با سبزیجات معطر تزئین می کنند.

گاتا | Gata

گاتا در واقع نوعی نان غنی شده با انواع آجیل است و از محبوبترین غذاهای ارمنستان محسوب می شود و در نواحی مختلف ارمنستان به صورتهای مختلف و مواد متفاوت پخته می شود.گاتا غذای ملی ارمنستان محسوب می شود و نکته جالب این است که هیچگاه نمی توان دو گاتای مشابه هم را یافت.